 |
Milenyum çağına girdiğimiz andan itibaren kullanımında artış gösteren ilaçların başında gelir Antidepresanlar. Peki neydi bizleri bu ilaca yönelten sebepler? Kullanıldığında ne gibi olumlu ve olumsuz etkiler ortaya çıkar ? Kısacası bu makalemde sizlere antidepresanları "antidepresanlar nedir," "ne işe yarar" ve "etkileri nelerdir" gibi soru başlıkları altında açıklamaya çalışacağım.
ANTİDEPRESANLAR NEDİR?
Psikoterapi alanında obsesif kompulsif bozukluk, yaygın anksiyete, travma sonrası stres bozukluğu, uzun süren kronik ağrı, depresyon veya distimi gibi rahatsızlıkların etkisini azaltmaya yarayan psikiyatrik ilaçlara, gıdalara ve bitkisel maddelere verilen genel addır. Tıbbi anlamda Monoamin oksidaz inhibitörü, trisiklik antidepresan ve seçici serotonin geri emilim inhibitörü vb. ilaç grupları antidepresan ilaçlardır.
ETKİ MEKANİZMALARI
Genel bir ifade ile beyinde sinir hücrelerinin iletişiminde rol alan nörotransmitter adı verilen kimyasal moleküllerin (dopamin, norepinefrin ve serotonin) miktarını arttırarak veya azaltarak etki gösterirler. 3 ana sınıftan oluşur. Peki nedir bu sınıflar ?
1. GERİ EMİLİM İNHİBİTÖRLER SINIFI
Bu sınıfa ait ilaçlar nörotransmitterlerin sinir hücreleri tarafından geri emilimini engelleyerek etki ederler. Geri emilemeyen aktif maddelerin sinir hücreleri arasındaki boşluklarda kalarak etkisini artırdığı ve hastaya daha iyi bir ruh hali verdiği düşünülmektedir. Bu gruba ait ilaçlar da kendi içinde gruplara ayrılır. Bunlar;
A- Selektif serotonin reuptake inhibitörleri
B- Serotonin - Norepinefrin ruaptake inhibitörleri
C-Norepinefrin - Dopamine reuptake inhibitörleri
D-Tetrasiklik antidepresanlar
E-Seratonin antagonisti ve reuptake inhibitörleri
2. TRİSİKLİK ANTİDEPRESAN SINIFI
Tedavide etkili olmalarına rağmen yan etkileri oldukça fazla olduğu için günümüzde kullanımları azalmıştır. Artık depresyon tedavisinde ilk ilaç olarak tercih edilmiyor olsalar da tedaviye dirençli depresyonlarda hala kullanılabilmektedir.
Bu sınıfta Laroxyl, Tofranil, Pamelor, Nopramin, amytriptiline gibi ilaçlar bulunmaktadır. Kalp rahatsızlığı olan hastaların bu ilaçları kullanırken dikkatli olması gerekir.
3. MONOAMİN OKSİDAZ İNHİBİTÖR SINIFI
Bu sınıfa ait ilaçlar Serotonin - Dopamin - Norepinefrin adlı nörotransmitterleri parçalayarak etki gösterirler. Aynı zamanda farklı ve önemli enzimleri de parçalar. Nandil, Parnate ve Marplan gibi ilaçlar bu gruptadır. Bu sınıftaki ilaçlar farklı ilaçlar ile etkileşime girebilmektedir. "Bu sebeple monoamin oksidaz sınıfı bir ilaç kullanan hastanın başka ilaç kullanması durumunda çok dikkat etmesi gerekir."
Antidepresan sınıflarından da genel olarak bahsettikten sonra şimdi de nasıl kullanıldığına bakalım.
ANTİDEPRESAN KULLANIMI
Antidepresanlar oral spektrum formundaki ilaçlardır. Yani ağız yoluyla alınırlar. Hekimler başlangıç olarak düşük dozda antidepresan ilaçları reçete eder. Genellikle faydaları en erken bir hafta düzenli kullanımdan sonra ortaya çıkar. Bazen bu etki 2-3 hafta sonra da başlayabilir. Başlangıçta görülen hafif yan etkilere zamanla tolerans gelişebilir. 4 hafta kullanımdan sonra hiç fayda görülmediyse ilacın değiştirilmesi veya dozun arttırılması gerekebilir. Genellikle depresyon tedavisi 6 aya kadar uzayabilir. Ancak hayat boyu ilaç kullanması gereken insanlar da vardır. Depresyon ilaçlarında doz atlamamak, unutulan dozları birlikte almak sakıncalıdır. Bununla birlikte iyileşme görüldükten sonra bile kullanılması gerektiği söylenen süre boyunca antidepresanları kullanmak önemlidir. "Antidepresan tedavisinin erken ve ani bir şekilde bırakılması depresyonun tekrar yaşanma riskini arttırır."
YAN ETKİLERİ VAR MI ?
Birçok ilaçta olduğu gibi antidepresan kullanımında da yan etkiler görülebilmektedir. Yan etkiler tüm antidepresanlar için aynı mı peki ? Cevap hayır. Farklı antidepresanların farklı yan etkileri bulunabilmektedir. Ama burada sizlere birçok antidepresanın ortak yan etkilerini yazacağım.
- Endişe hissi
- Hazımsızlık - mide ağrısı
- İshal veya kabızlık
- İştahın artması veya kapanması
- Baş dönmesi - Baş ağrısı
- Uykusuzluk - Ağız kuruluğu
- Bulanık görme
- Aşırı terleme - Çarpıntı
- Cinsel istekte azalma
Yukarıda sıraladığım yan etkiler birçok antidepresan kullanımında gözlemlenen ortak yan etkilerdir.
Ayrıca "nadir de olsa özellikle 25 yaş altı kişilerde" intihar etme düşüncesi gibi yan etkiler de gözlemlenmiştir. "Bu belirti görüldüğünde zaman kaybetmeden hastanın hem doktoruna hem de yakın çevresine bilgi vermesi gerekir."
Ayrıca antidepresan ilaç reçete edilen her hastada yan etkilerin görülmesi beklenmez.
Şimdi de antidepresan kullanımının kimlerde riskli olduğuna bakalım.
1. Hamile kadınlar: Hamileliğin erken evrelerinde antidepresanlar kullanılmaz. Ancak gebenin genel durumu çok bozuksa, gebeliğine ve etrafına zarar verme potansiyeli varsa istisna yapılabilir. Antidepresan kullanımına bağlı gebeliğin sonlanması, doğacak bebekte doğuştan kalp hastalığı, doğacak bebekte pulmoner hipertansiyon gibi komplikasyonlar olabilir. Ancak bu komplikasyonlar her antidepresan kullanan gebede ortaya çıkmaz.
2. Emziren Anneler: Emziren annelerde normal koşullarda antidepresan kullanılmaz. Ancak annenin durumu çok ağırsa, bebeğine zarar verme potansiyeli varsa emziren annelerde kullanılabilecek antidepresanlar vardır. Bazı durumlarda annenin sağlığı ön planda tutularak anne sütü kesilebilir.
3. Çocuklar ve Gençler: Genel olarak antidepresanlar çocuklarda ve gençlerde nadir kullanılır. Bunun nedeni bu ilaçların gençlerde intihar eğilimi yaratmasıdır. Ancak hasta bilişsel ve davranışçı tedavilere cevap vermiyorsa, çocuk psikiyatri hekimi gözetiminde bu tedaviyi kullanabilir. İlaç tedavisinin yanında mutlaka psikoterapi yapılmalıdır.
!!!! UYARI !!!!
ANTİDEPRESAN KULLANIMINDA BİLİNMESİ GEREKENLER
- ANTİDEPRESANLAR EŞ, DOST, AKRABA ve ARKADAŞ TAVSİYESİ İLE DEĞİL HEKİMLERİN SİZLERE REÇETE ETMESİ İLE KULLANILMALIDIR.
- ANTİDEPRESAN İLAÇLAR İBUPROFEN OLARAK BİLİNEN AĞRI KESİCİ İLAÇ DAHİL OLMAK ÜZERE PEK ÇOK İLAÇ İLE ETKİLEŞEBİLİR. BU YÜZDEN ANTİDEPRESAN İLAÇLAR REÇETE EDİLMEDEN ÖNCE KULLANDIĞINIZ DİĞER İLAÇLARI HEKİMİNİZE ÖNCEDEN BİLDİRİNİZ.
Yorum Gönder