ANTİSEPTİKLER

Canlı yüzeylere ve canlılara dışarıdan uygulanan  antimikrobiyal ilaçlara antiseptikler denir.  Antiseptikler, vücuttaki mikropları öldüren veya gelişimlerini engelleyen antibiyotikler ve cansız yüzeylerde bulunan mikroorganizmaları öldürmek için kullanılan dezenfektanlar ile karıştırılmamalıdır. Ayrıca antiseptikler ve dezenfektanlara tıpta jermisid de denilmektedir.

• Antiseptikler ile dezenfektanlar arasındaki en temel fark uygulama yeridir.
• Antiseptiklerin kullanım yerleri genel olarak cilt enfeksiyonları tedavisi, cilt temizliği, vücudun dışına açılan mukozal başluklarda gelişen enfeksiyonların proflaksisi ve tedavisi, kesik ve sıyrık sonucu oluşan enfeksiyonların tedavisi ve en önemlisi de ameliyat öncesi el temizliğinde yaygın olarak kullanılırlar.

 Antiseptiklerin mikroorganizmalar üzerindeki etkileri bir takım farklılıklar gösterir.

• Çoğunun etki mekanizması proteinlerin denatüre edilmesi (yapısal bozukluk) veya DNA bazlarının bozulması esasına dayanır.
• Bir kısmı katyonik deterjanlar gibi hücre zarının geçirgenliğini bozarak sitoplazmadaki enzim, iyon ve ara metabolitlerin hücre dışına kaçmasına neden olurlar.
• Bazıları da jerm hücresindeki yapısal ve fonksiyonel molekülleri oksitleyerek kimyasal yapılarını bozarlar.

• Antiseptiklerin içinde bulunan biyosit kimyasal maddesi oldukça önemlidir. Çünkü kullanılan antiseptikler mikropları öldürürken, vücudun doku ve hücrelerini de tahrip etmemelidir.

Antiseptikler jel, krem ve solüsyonlar halinde üretilmektedir. Kısaca değinmek gerekirse:

• Oksijenli su: Yaraların temizliğinde sıkça kullanılan bir solüsyon olan oksijenli su aynı zamanda gargara ve boğaz antiseptiği olarak da kullanılabilmektedir.

• Etil alkol: %70’lik çözeltisi ile antiseptik solüsyon olarak kullanılabilmektedir.  Eğer doğru şekilde  kullanılırsa iki dakika içerisinde cilt yüzeyindeki bakterileri %90’a kadar azaltabilir. Alkol olması sebebiyle açık yaralarda ve mukozada kullanımı tehlikelidir.

• Batikon: Çok geniş bir kullanım alanına sahip olan batikon, en çok tercih edilen antiseptik solüsyondur. Özellikle küçük yaralarda ilkyardım sırasında kullanılır. Bunun yanında jinokolojik müdahalelerde, cerrahi işlemler sırasında cilt ve mukozanın dezenfekte edilmesi için de kullanılır. Baticonol scrub ise cerrahi el dezenfektanıdır.
• Antiseptik kremler yardımıyla cilt yüzeyinde oluşan iltihaplar, enfeksiyonlar ve ödemler tedavi edilebilmektedir. Ameliyat yaraları, kesikler ve yanık tedavisinde kullanılan antiseptik kremler cildin hızlı bir şekilde yenilenmesine yardımcı olurken yanık vakalarında oluşan tahribatı ve acı hissini azaltabilmektedir.

  Antiseptik Direnci

• Mikroorganizmaların değişik koşullara adapte olma yeteneği çok yüksektir. Bu sebeple antiseptiğin yeterli dozda ve doğru şekilde kullanılmaması da bu direnci arttırabilir.

 Antiseptiklerin yan etkileri

• Alkollü antiseptikler deride absorbe olurlar. Bu sebeple yanlış kullanımında tahribata sebep olabilirler. Baticon nadir de olsa yanlış kullanıldığında ya da alerjik reaksiyon gelişirse ciddi deri tahribatlarına, yanıklara, öksürüğe ve baş dönmesine sebep olabilir.

KAYNAKLAR ve REFERANSLAR 1- Topical Antiseptic Product 2- Chemical Disinfectans 3- Surgical skin disinfection guideline