 |
Öncelikle uykuyu tanımlamak gerekirse tüm memelilerde, kuşlarda ve balıklarda gözlenen dinlenme periyodudur. Ayrıca bedensel dinlenim ile birlikte zihinsel dinlenimin olduğunu da söyleyebilirim. Buradan da anlaşılabileceği üzere uyku zaman kaybı olarak nitelendirilemez.
Dikkat edilmesi gereken bir diğer husus da uykuyu şuursuzluk olarak tanımlamamaktır. Çünkü uyuma esnasında beynin sadece bilinçli faaliyetlerinin kısmen durması söz konusudur. Yani beynimiz tamamen işlevselliğini kaybetmez. Bu sebeble uyku şuursuzluk hali olarak adlandırılmaz.
UYUMAK NE KAZANDIRIR ?
 |
Bilinmesi gereken nokta uyumak öncelikli olarak istek değil ihtiyaçtır. Gün içerisinde aktif olan beynin yürüttüğü hem fiziksel hem de metafiziksel faaliyetler sonucu oluşan yorgunluğun azaltılması ve yine aynı şekilde gün içerisinde öğrenilen bilgilerin düzenlenmesi ve hafızaya aktarılması gerekir. Tüm bu olayların yapılabilmesi için uyuma olayının olması gerekir. Aksi takdirde uykusuzluk sonucu beyinde yapılması planlanan işlerde aksamaya bağlı olarak unutkanlık, asabiyet, dikkat dağınıklığı gibi sorunlara neden olabilir. Çok fazla uyumak da depresyon vb. rahatsızlıklar sonucu olabilir. (bkz:SAĞLIK için SPOR)
En önemli olaylardan biri de uykuda iken beynin epifiz bezinden melatonin hormonu salgılanmasıdır. Bu hormon havanın kararması ile sentezlemeye başlar ve uyku ritminin düzenlenmesinin yanı sıra bağışıklık sisteminin güçlenmesi (özellikle de kanser oluşumuna karşı en etkili savunma mekanizmalardan birisidir), vücudun biyolojik saatini koruyup sirkadiyen ritmini ayarlaması, vücut ısısının ayarlanması ve hücre yenilenmesi vb. fizyolojik olaylarda önemli bir rol oynar. Lipofilik ya da farklı bir tabirle yağ tipi çözücülerde çözünme yeteneğine sahip olmasından dolayı melatonin, bilinen en güçlü antioksidandır. Bu özelliği sayesinde vücudun her yerine ulaşabilen ve karanlık ortamda kişinin uykusu sırasında yoğun miktarda salgılanan melatonin, kişinin yaşamsal faaliyetlerini sürdürme mekanizmalarını destekler. Melatoninin bir diğer etkisi de "uyku kalitesi" üzerinde olumlu etkisinin bulunmasıdır.
 |
Başka hormonlar da uyku esnasında salgılanır. Bunlardan biri de growth hormon (büyüme hormonu)'dur. Özellikle bebekler, gelişim çağındaki çocuklar ve vücut geliştirme sporu ile uğraşanlar sporcular için çok önemli olan bu hormonun salınımı uyku başlangıcında (daha doğrusu saat 23:00-01:00 arası) maksimum düzeye ulaşır.
Yukarıda açıklamaya çalıştığım bilgiler doğrultusunda uykunun ne derece gerekli ve önemli olduğunu yeterince anlaşılır kılmaktadır.
Dilerseniz şimdi de bu kadar önemi olan uykunun kalitesini nasıl artırabiliriz ona bakalım.
UYKU KALİTESİNİ ARTIRMA
- Yapılması gereken ilk iş sessiz ve sakin bir ortam oluşturulmalıdır.
- Sabit bir uyuma alanınız olmalı. (Yatak odası vs.)
- Yatacağınız odanın ortam sıcaklığı 21-22 derece arasında olmalı. (Her zaman mümkün olmayabilir ama dikkat edilmeli)
- Tamamen karanlık ortam oluşturulmalı.(Karanlık korkunuz varsa bir şey diyemem. Ayrıca karanlık ortamı oluşturmanın en pratik yolu uyku göz bandı kullanmaktır.)
- İdeal uyuma saati olan 22:30-6:00 arası uyumaya özen gösterin.(Amaç bu aralıkta salgılanan hormonlardan maksimum seviyede faydalanmak)
- Yatmadan en az 2 saat önce yemek yemeği kesin. Özellikle çay ve kahve tüketmemeye dikkat edin.(Sınavlarınız veya Önemli işleriniz varsa takdir size kalmış)
- Yine yatmadan önce tuvalet ve temizlik ihtiyacınızı giderin.
- Yatacağınız alanda Tv, bilgisayar ve cep telefonu gibi elektronik eşyaları mümkün mertebede uzak tutun.(Yaydıkları radyasyon ve mavi ışık yapılan araştırmalar neticesinde uykuyu önemli derecede etkilemektedir)
- Haftada en az 3 gün spor yapın.(Sizin daha dinç ve sağlıklı olmanızı sağlar)
- Son olarak yatağınız ve yastığınız ne çok sert ne de çok yumuşak olmalı.( İdeal olanı vücut şeklinize göre esneme kabiliyeti olan Yatak ve yastıklardır)
Dipnot: İmkanınız oldukça ispanyolcada "siesta" arapçada "kaylule" olarak geçen aşırı sıcak havalarda öğle vakti uyuma olayını yapabilirsiniz. Süresi ise 20 ile 60 dakika arası kadar olmalıdır.
Yorum Gönder